Structuur is iets heel moois. Structuur zorgt vaak voor een logische opvolging van zaken en overzichtelijke mogelijkheden waardoor ingewikkelde zaken gemakkelijker te behappen worden. Structuur is ook een draak die grijze eenvormigheid faciliteert. Structuur heeft bij verkeerd gebruik de neiging regels om veel regels te produceren.
Daarom heb ik heb een licht gespannen verhouding met structuur.
In het begin van mijn werkzame leven heb ik tien jaar in wat toen heette, “de geestelijk gehandicaptenzorg” , gewerkt. In de loop van de afgelopen 25 a 30 jaar is deze benaming onder meer via “mensen met mogelijkheden” uiteindelijk uitgekomen bij “mensen met een verstandelijke beperking”. Aan deze laatste kwalificatie lijden we
overigens allemaal in meer of mindere mate.
Maar goed, we hadden het over structuur. Structuur tierde welig in de zorg in die jaren. Of in ieder geval daar waar ik werkzaam was. De afdeling hing vol met lijstjes als: koekjes bij de koffie alleen op woensdag en in het weekend, alle bewoners (tegenwoordig cliënten) een zoetje in de koffie, alleen in het weekend trainingspakken en gymschoenen aan. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Structuur gevat in regeltjes om de wereld beheersbaar te houden en om je normen te ventileren. Wat bijzonder is, is dat juist in deze tijd ook een geest rondwaarde die vertelde dat “alles moest kunnen” Persoonlijke vrijheid en zelfontplooiing stond voorop. Je kon niet links genoeg zijn, gezag was iets om tegen aan te schoppen en het maakte heulemaal niet uit hoe je er uit zag. En ja, ook ik zag er destijds uit als een verschrikte haan met een lange oorbel en een legerjas.
En zo kon het dus gebeuren dat een groepsleidster van 110 kilo in een paarsgroene maillot met blauw haar keurig 12 zoetjes verdeelde over 12 kopjes koffie aan bewoners die gelukkig geen gympen aan hadden.
Binnen de eerste lijn gaat het even nergens anders over dan over zelfzorg, zelfmanagement en zelfs verzekeren kan je zelf. Oppervlakkig beschouwd zou je denken dat al dit “zelf” een grote mate van persoonlijke vrijheid en zelfbeschikking moet inhouden. Zelfmanagement draait om zelf je mogelijkheden ontdekken en deze op waarde schatten. En dat doe je vrijwillig.
Laten we ondertussen rustig wachten op degene die de regels voor zelfmanagement gaat vaststellen en het zorgprogramma zelfmanagement gaat schrijven.